22 juli 2007

Everyman, Philip Roth

Roths Elckerlyc (Everyman is een verwijzing naar het allegorische personage uit de middeleeuwse literatuur) wordt begraven. Aan zijn graf staan onder anderen zijn broer, zijn zoons uit zijn eerste huwelijk, zijn dochter uit zijn tweede huwelijk en haar moeder, zijn tweede vrouw. In de korte roman kijken we terug op het leven van deze dertien-in-een-dozijn man.
Opgegroeid in een liefdevolle omgeving, één broer die tot het eind onvoorwaardelijk van hem houdt, ondanks een gezonde levensstijl een tegenwerkend lichaam, allerlei kwalen, klein en groot. Hij is drie keer getrouwd geweest. Het eerste huwelijk ontvlucht hij omdat het hem doodongelukkig maakte. Het valt niet goed bij vrouw en zoons, het is catch 22, hij had het toch niet goed kunnen doen.
Met zijn loopbaan als reclameman gaat het goed, al knaagt in zijn hart de wens om kunstschilder te zijn. Als hij met pensioen is, verwezenlijkt hij die droom, het lukt en bevalt, tot de vaart eruit gaat en alle glans uit zijn leven verdwijnt.
Eerder was de naamloze hoofdpersoon voor de derde keer getrouwd, dit keer met een leeghoofdig fotomodel. En waarom? Hij heeft een fijn huwelijk met een lieve vrouw, zij hebben veel gemeen, voelen zich bij elkaar thuis, maar de passie is uit hun huwelijk en hij heeft affaires. De fijne vrouw stuurt hem op gegeven moment de laan uit, gekwetst als ze is dat hij denkt haar voor de gek te kunnen houden. Want ach, het oude lied, hij doet stiekem over zijn affaires op zo'n treurige, onhandige manier. Hij trouwt vervolgens met zijn affaire van dat moment 'to do the right thing' op de een of andere kromme manier. Zijn derde huwelijk houdt uiteraard niet lang stand en aan het eind van zijn leven is hij alleen, kijkt terug, weet niet hoe het anders had gemoeten, maar is allerminst blij met de uitkomst. Het is trouwens geen onsympathieke man, menselijk, vol falen, niet dom, wel stom. Het is een van de aspecten die deze roman zo sterk maken. Nergens wordt cynisch gedaan over de personages, ze zijn zo menselijk in hun foute beslissingen.
Een prachtig geschreven roman over het leven en de dood die alles zo genadeloos relativeert.
Life's a bitch and then you die.

6 opmerkingen:

Anoniem zei

Grappig dat jij hem een sympathieke man vond... ik niet. Ik vond hem een 'whiner'. Die vrouw, die vrouw die sterft in eht boek, die vond ik sympathiek. Zij leefde. Zo zie je maar hoe verschillend je het kunt opvatten.

maup zei

Nu heb je me weer aan het denken gezet en ik heb de formulering gewijzigd in "geen onsympathieke man". Het juiste woord op de juiste plek. Ik wil aangeven dat ik begrip heb voor zijn foute keuzes, al hoop ik die zelf niet zo te maken. Ik word doodmoe van m'n begrip.
Die vrouw die jij noemt, vond ook ik erg sympathiek, sterk, eigen, zelfstandig en zeker geen zeur.

Anoniem zei

Zei hij het dan zelf dat een keuze fout was? Nou, we moeten er maar eens irl over praten. Ik heb trouwens nog nooit zo lang over zo'n dun boek gedaan.

maup zei

Hij zegt nergens zelf dat een keuze fout was, maar is niet gelukkig in zijn situatie en ik meende tussen de regels te lezen dat die een gevolg was van foute keuzes. Projectie?
Ik heb het wel vlot gelezen, misschien dat de hoofdpersoon dan wat minder op je zenuwen gaat werken.

Anoniem zei

Je verleidt me iedere keer tot weer een opmerking maken. Hij is niet gelukkig in zijn situatie, maar ik geloof niet dat hij het zelf relateert aan de foute keuzes die hij zelf zou hebben gemaakt. Daarom vind ik hem een 'whiner'. Bovendien als je zelf constateert dat je een foute keuze hebt gemaakt, kun je doorgaan en alsnog in de ontstane situatie je 'geluk' maken. En projectie mag altijd, zeker als je het van jezelf doorhebt.

Anoniem zei

Ik heb het boek niet gelezen, maar doe onderzoek naar het middeleeuwse boek 'Elckerlijc' (elkerliek)Dit betekent 'iedereen' (>allegorie, moraliteit). Dit is in de 16e eeuw herschreven en de titel is 'Everyman'. Niet hetzelfde boek als deze. Van de hiervoor genoemde boeken is de moraal: mag men zuiver voor god verschijnen, zodat men naar de hemel kan. Oftwel: leef een goed leven, wees bedachtzaam naar de dood en biegt. Erg chriselijk. De hoofdpersoon moet van God verantwoording afleggen van zijn leven. Hij moet sterven. Hij hechtte te veel waarde aan zijn bezit, waardoor hij zijn deugd verloor. Hij moest meer in god geloven.
In ieder geval, op zijn pelgrimstocht biecht hij en krijgt hij zijn deugd terug d.m.v. inkeer.
Elckerlijc sterft en door zijn deugd gaat hij naar de hemel.

Wat ik me dus afvroeg, de hoofdpersoon in dit boek heeft dus een 'slecht' leven geleid. Zorgt hij ervoor dat zijn leven op de een of andere manier nog goed te einde komt, waardoor hij 'naar de hemel' gaat?