The Mistress's Daughter, A.M. Homes

Homes was een tijd terug (najaar 2006 meen ik) te gast bij The John Adams Institute in Amsterdam en las toen voor uit haar nog te verschijnen ‘memoir’ The Mistress’s Daughter. Daarin vertelt ze hoe ze op 31-jarige leeftijd in contact komt met haar biologische moeder en later ook vader en over de bizarre wereld waarin ze vervolgens terechtkomt. Het stuk dat ze die avond in Amsterdam voorlas was geestig en maakte nieuwsgierig naar het verdere verhaal. Nu heb ik deze nieuwsgierigheid dan eindelijk bevredigd.
            Ik las het als een goed verhaal, het heeft kop en staart, bizarre, maar wel geloofwaardige personages, aannemelijke ontwikkelingen, prima boek. Het gaat over de existentiële vraag 'wie ben ik?' en of je het antwoord daarop vindt in de geschiedenis van je voorouders. In hoeverre bepaalt die geschiedenis je wezenlijk? Dat het ‘echt gebeurd’ is, vind ik het minst interessant, als bij trouwens ieder verhaal. Het gaat erom dat het echt had kunnen gebeuren. Af en toe voelde het niettemin lichtelijk voyeuristisch om zo mee te lezen in de intimiteiten van het leven van anderen. Het belangrijkste is dat Homes uitstekend schrijft, geweldig relativeert en de verhalen ziet.
            Wie wilde het toch ook lezen? Ik weet het niet meer en het boek moet de deur weer uit ivm strikt beleid. Volgens dat beleid zou ik het trouwens niet moeten hebben, maar chagrijn sloeg toe en boekhandel lag op fietsroute dwz werd op fietsroute gelegd. En volgens hetzelfde beleid werd het dus wel meteen gelezen. Nieuwe lezer kan zich melden.

            (Bekentenis van een fervente fictieaanhanger: Na lezing trachtte ik mooi wel via internet allerlei eigen bloedlijnen te vinden en volgen.)

Man in the Dark, Paul Auster

August Brill, 72, woont tijdelijk in bij zijn dochter, is herstellende na een auto-ongeluk, lijdt aan slapeloosheid en tracht tijdens de lange eenzame nachten herinneringen (ondermeer aan zijn onlangs overleden vrouw en aan de gruwelijke dood van een vriend van zijn kleindochter) te verdringen door in gedachten eindeloos voort te borduren op zelf verzonnen verhalen. Zo bedenkt hij een parallelle wereld waarin de VS nooit Irak heeft aangevallen, maar verwikkeld is in een burgeroorlog.
            In dit andere Amerika staan de WTC-torens nog fier overeind en heeft zich na de verkiezingen van 2000 staat na staat afgescheiden van de ons bekende Verenigde Staten, wat weer heeft geleid tot een gewelddadige burgeroorlog. In deze andere werkelijkheid begint Austers Man in the Dark. Het perspectief wisselt steeds, van ‘onze’ wereld naar de door Brill verzonnen situatie. Een pakkende opzet, tot ergens halverwege. Dan zakt het in als een mislukte soufflé. Brills parallelle VS wordt met veel bombarie weggevaagd en je hoort er niets meer over. In plaats daarvan zijn er ineens nieuwe hoofdthema’s.
            Ik lees alles van Auster, vrijwel alles graag en soms heel graag, en kijk altijd uit naar nieuwe titels van hem. Man in the Dark bood een teleurstellende leeservaring. De eerste sombere helft las ik graag, toen was de vaart eruit en werd het onsamenhangend, alsof Auster coûte que coûte alle grote thema’s van het moment erin wilde proppen. Kortom: onevenwichtig en toen moest er kennelijk toch nog een optimistische draai aan worden gegeven en zo eindigt het verhaal met een zoetig beeld van klein geluk en familiewaarden.
            Dit boek las ik oktober 2008. Ik leende het van een medelezer. 'Wat vind je ervan?' mailde ze later. 'In één woord: onevenwichtig,' antwoordde ik. Vervolgens stuurde ze me haar oordeel. Zoveel eensluidendhuid, bijna griezelig.

The Death of Achilles, Boris Akunin

Akunins speurneus Fandorin is ijdel en trots en zelfingenomen en niettemin of juist daarom prima te hebben als hoofdpersoon. Dit Fandorinverhaal is weer anders opgezet dan het vorige.
            Het boek heeft twee delen, heel verschillend in stijl en toon, maar het gaat in beide delen om dezelfde gebeurtenissen. Het verhaal speelt in 1882. In het eerste deel volg je Fandorin die zich bezighoudt met de moord op nationale held generaal Michel Sobolev ("Achilles" voor het gewone volk) en de mysterieuze verdwijning van diens attachékoffer. Hij ontdekt veel en begrijpt van alles niet. In deel twee worden dezelfde dagen nog eens beschreven, maar nu vanuit een ander perspectief, en allerlei valt op zijn plek.
            Sommige lezers stoort het verschil in taal en stijl, het eerste deel te theatraal en het tweede dan zo natuurlijk en onopgesmukt. Dat verschil is er, het stoorde mij niet. Voor deze lezer kwamen bovendien de duveltjes zeker niet makkelijk uit een doosje. Misschien ben ik wat naïef en kan Akunin mij makkelijk bedotten. Het deert niet, de leeservaring wordt er alleen maar leuker door.

Mistica Maeva en de geheime legende van Venetië, Laura Walter

Een jonge vriend was jarig, ik zou op bezoek gaan, er kwam allerlei tussen (aardverschuiving, verhuizing, veel hooi, kleine vork, etc.), ik ging nog niet. Ik had voor de jarige wel een boek uitgezocht. Mijn eerste keus was een titel van Andreus geweest, het boek bleek echter beschadigd, er was maar één exemplaar, zo week ik uit naar Mistica Maeva. Een gok, maar het zag er mooi uit en de eerste regels beloofden wat. 'Dat is ook veel leuker dan Andreus,' aldus de boekverkoper nog en ik ging tevreden naar huis.
            Of het leuker is, weet ik niet, maar leuk is het zeker. Zo'n verhaal dat ik als plusminus tienjarige wat graag zou hebben gelezen. De hoofdpersoon heet Mistica Maeva, tien jaar oud. Met haar schoolvriendje Jakko beleeft ze een Venetiaans avontuur. Er zijn verder een excentrieke oma, een kat die bevriend is met een duif, een oude professor met menselijke zwaktes en een legende die tot leven komt.
            Een aanrader is het echter helaas niet, de uitgave is namelijk zo slordig verzorgd. In de Recensent.nl schreef Maaike Melsen een kritische bespreking die ik volledig onderschrijf. Daar kan ik aan toevoegen dat de vertaling door Loes Randazzo bepaald niet slecht is (je tenen krommen niet, wat bij andere vertalingen helaas te vaak wel gebeurt), maar gewoon niet af. Nog één redactieslag en het resultaat zou al zoveel beter zijn.
            Toch vermoed, en hoop, ik dat het verhaal in de smaak valt bij mijn jonge lezende vriend. Hier in de kast staat menig boek dat ik vroeger, vaak meer dan eens, heb verslonden, terwijl ik nu struikel over het slordige of krukkige of anderszins falende taalgebruik (bijvoorbeeld bij Beckman). De reacties op Melsens stuk sterken mij in mijn vermoeden.

Jonathan Strange & Mr Norrell, Susanna Clark

Ik was op vakantie en ik nam mee: nogal wat boeken. Het goede voornemen was verschillende titels vanuit Indonesië de wijde wereld in te sturen. Uiteindelijk is het me gelukt vier boeken uit te zwaaien, daar staan twee nieuw verworven titels tegenover. Het ene boek kocht ik, het andere vond ik. Het lag op de stapel boeken naast de kassa van een eethuisje. Mijn monomane boekenoog spotte de boekenstapel meteen. Veel titels die mij niet interesseerden en toen ineens deze dikke pil van Susanna Clark. Qua omvang nam ik zo meer boek dan ik gaf.
            ‘Jonathan Strange & Mr Norrell is unquestionably the finest English novel of the fantastic written in the last seventy years,’ aldus Neil Gaiman. Deze waardering, die ik na lezing van de roman zag, zou mij eerder niet dan wel ertoe hebben aangezet dit boek te lezen. Fantasy bekoort alleen met mate, andere verhalen sluiten beter aan bij mijn smaak.
            Gelukkig wist ik het niet van die fantasy en begon ik onbevooroordeeld te lezen over de geschiedenis van de magie in Engeland. Jonathan Strange & Mr Norrell is een meeslepend boek, een absurd, subtiel geestig, grimmig, fantastisch verhaal. Onwerkelijk magisch en toch overtuigend realistisch. In de stijl van een groots negentiende-eeuws overzichtswerk, inclusief voetnoten en een lange lijst geraadpleegde literatuur (allemaal verzonnen). En tegelijk knipoog na knipoog naar vervlogen literaire tijden en gebruiken.
            Hier allerlei extra's over de wondere wereld van Strange en Norrell.