Child 44, Tom Rob Smith

Seriemoordenaar houdt huis in Stalinistisch Rusland. Hij heeft het op kinderen gemunt, is voor zijn werk veel onderweg en laat her en der in het land zijn gruwelijke visitekaartje achter. In het Rusland onder Stalin komt zoiets niet voor, dat is iets voor het gedegenereerde Westen en vooralsnog worden de moorden niet met elkaar in verband gebracht, maar toegeschreven aan de eerste de beste plaatselijke zondebok, de buitenbeentjes van het sociale arbeidersparadijs. In 1953 was daarom iedereen in de Sovjet-Unie blind voor deze psychopaat. Iedereen? Nee, één man, Leo, gaat een lichtje branden en vervolgens bindt hij de strijd aan met het systeem en gaat hij op zoek naar de moordenaar.
            Ik ben geen thrillerlezer, misschien dat ik daarom minder in de greep was van het verhaal. Ik vond het ook niet zo goed geschreven, er waren vervelende onnauwkeurigheden (had de redacteur moeten rechtzetten), maar onnodiger vond ik de vaak omslachtige beschrijvingen van de gedachten en beweegredenen van de personages. In het begin leek het allemaal scherper en treffender neergezet, de achterdocht, de onmogelijke positie van mensen die klem zitten tussen belangen (eigen hachje, leven van een dierbare, leven van een vriend, leven van een onbekende), het onvermijdelijke verraad, de wroeging van de een en meedogenloosheid van de ander. Vanaf het moment dat Leo besluit niet langer klakkeloos in het systeem te geloven en zijn intuïtie te volgen, ging het mis. Neemt niet weg dat het toch leest als een trein en er allerlei raaks staat beschreven. Je wilt weten hoe het verdergaat, wie waar achter zit.
            Misschien had ik te hoge verwachtingen omdat het een relboek is: men sprak er schande van toen het op de longlist van de Booker stond, een thriller, oei. Men sprak er dus over, mijn nieuwsgierigheid was gewekt. Ik begrijp ook niet waarom het op de longlist staat. Niet omdat het een thriller is, dat lijkt me geen criterium, maar omdat het dus gewoon niet zo goed geschreven en uiteindelijk wat clichématig is, wat volgens mij wel criteria zijn.
            De titel is niet goed gekozen. Dat vierenveertigste kind is een willekeurige in de reeks. Het blijft in het midden om hoeveel kinderen het gaat, het kind dat in het boek ineens wordt aangeduid met nummer vierenveertig is chronologisch niet het vierenveertigste, het stoort mij.

Make Your Child Brilliant, Bernadette Tynan

Bernadette Tynan legt in tien hoofdstukken uit hoe je het beste uit je kind kunt halen. Er zitten leuke tips en weetjes in haar boek, daarnaast trapt ze op betuttelende toon open deur na open deur in. In Engeland schijnt haar aanpak een enorm succes te zijn. Het begon met een populaire tv-serie en nu slaat ze met dit boek meer munt uit het succes.
            In hoofdstuk één staat een uitleg over de werking van de hersenen, daarna volgen hoofdstukken over leerstijlen, de juiste schoolkeuze, hersentraining, persoonlijke doelen, e.d. en veel tips en trucs hoe je de aanleg van een kind kunt herkennen en wat je kunt doen zodat je kind zijn talenten volop kan ontplooien. Naast zinnige in mijn ogen ook onzinnige aanwijzingen. Het meest stoorde mij de simplistische kijk op barokmuziek, die als een soort muzak wordt neergezet en, tip der tips, tot gekmakens toe moet worden beluisterd, bijvoorbeeld per koptelefoon tijdens het maken van huiswerk. Dat zou namelijk een geweldig effect hebben op het brein omdat het ritmisch en harmonisch zo mooi aansluit op de natuurlijke hersengolven. 'Het is het soort achtergrondmuziek waarvan je de aanwezigheid vergeet,' beweert ze doodleuk. Kwalijk modern consumeren en zo heeft iedereen z'n stokpaardje(s).
            Het is jammer dat Tynans betere ideeën ondergesneeuwd raken door het oppervlakkige populairwetenschappelijke en meer nog door een aaneenrijging van dooddoeners. Ouder en kind worden door Tynan bij de hand genomen op deze schitterende reis naar een gelukkiger leven. De mantra is haar mantra en de belangrijkste denkbeelden worden herhaald herhaald.
            Tynan meent universele mechanismen bloot te leggen, het boek verschijnt binnenkort vertaald naar tig talen in tig plus landen.

The consequences of love, Sulaiman Addonia

Naser is een Eritrese jongen die in 1980 op zijn tiende naar Soedan vlucht, waar zijn oom hem en zijn broertje oppikt en meeneemt naar zijn huis in Djedda. Van de regen in de drup, blijkt al snel. Naser is opgegroeid tussen vrouwen, in het streng islamitische Saoedi-Arabië maken mannen de dienst uit en zijn alle vrouwen aan zijn zicht onttrokken. Ze gaan in boerka gehuld over straat en worden ook op allerlei andere manieren afgeschermd van de mannenwereld. Er gaan verhalen rond over vrouwen die liefdesbriefjes laten vallen voor de voeten van een man en zo contact zoeken. Om de liefde of om de verveling te verdrijven?
            Naser ligt al snel overhoop met zijn oom en wordt het huis uitgezet. Oom en broertje vertrekken zonder afscheid te nemen naar Riyad en Naser blijft alleen achter in Djedda, waar de religieuze politie vanachter de geblindeerde ramen van hun zwarte jeeps erop toeziet dat de zedelijkheid wordt bewaard.
            1989: In de hete julimaand heeft de negentienjarige Naser vrijaf van zijn baantje als autowasser. Hij verdroomt zijn tijd onder een palmboom terwijl voor zijn ogen onophoudelijk de zwart-witfilm van passerende abaya's en thoubs draait. De monotonie van zijn dagen wordt doorbroken als een boerkadame een briefje voor zijn voeten laat vallen. Er ontspint zich een klassieke liefdesgeschiedenis, vol tegenslag en voorspoed, aarzeling en overmoed.
            Addonia introduceert een scala aan thema's en doet dat vaak zo dat je niet alleen vanaf de zijlijn meekijkt, maar via de belevenissen van Naser een insiderkijk hebt in de realiteit van de Saoedische maatschappij. Naser becommentarieert bijvoorbeeld niet alleen de positie van de vrouwen in Djedda, op een bepaald moment gaat hij zelf in boerka over straat en dat blijkt oneindig vervelender dan hij met al zijn empathie had gedacht.
            The Consequences of Love is een liefdesverhaal, niet zompig of zijig, maar echt en geloofwaardig. Nasers eenzaamheid en verlangen naar een vrouwelijke hand, niet primair om het erotische, worden zonder overdreven sentimentaliteit neergezet en raken je in je ziel. De Romeo-en-Juliaspanning houdt de vaart erin. Een punt van kritiek dat ik elders las en deel: 'it leaves you misty-eyed, rather than angry. It's as if Addonia loves the love born of misery more than he hates the misery that gave it birth.'
            Slotsom: het lezen waard. Nl vertaling Als gevolg van liefde moet 23 oktober in de winkel liggen.

Der Weltensammler, Ilija Trojanow

De Britse officier Richard Burton (1821-1890) belandt voor de East India Company in Brits-Indië, heeft daar meer belangstelling voor de plaatselijke bevolking, taal en gebruiken dan voor de gezapige, benauwde kolonialistische arrogantie van zijn landgenoten, verdiept zich in het hindoeïsme en, als hij later wordt overgeplaatst naar Sindh, in de islam. Hij verbruit het bij zijn meerderen, wordt met 'ziekteverlof' teruggestuurd naar Engeland en bereidt een volgende reis voor. Dit keer reist hij als moslim verkleed eerst naar Caïro, van daaruit naar Medina en Mekka. Hij vertrekt als ontdekkingsreiziger, maar wordt gaandeweg ook steeds meer pelgrim en beleeft tijdens deze pelgrimage onbedoeld een zekere loutering. In de derde reis die in het boek wordt beschreven, trekt Burton vanuit Zanzibar Afrika in, op zoek naar de bron van de Nijl.
            Burton wil én moet reizen, is ein Fremdling überall, zieht fremd ein en fremd wieder aus. Waar hij ook komt, hij blijft nieuws- en leergierig, verdiept zich in de lokale gebruiken, wil talen die hij nog niet spreekt leren en lijkt een immens aanpassingsvermogen te hebben. Toch blijft hij overal die vreemdeling; zijn landgenoten vinden hem een rare, in de andere culturen blijft hij de buitenstaander, al weet hij die rol bij vlagen te ontvluchten.
            Iedere inhoudelijke samenvatting doet deze kleurrijke, veelgelaagde roman tekort, de grote verhaallijnen klinken misschien al aardig, maar de charme van Trojanows vertelling zit in de details, de rijke woordkeuze, de fraaie zinnen, de stilistische pracht, de inherente levenswijsheid. Iedere reis van Burton beslaat één deel, ieder deel heeft een eigen opbouw met een afwisseling van vertelperspectieven. Een schitterend boek, duizend-en-één verhalen, zoveel observaties over het leven, het zijn, de anderen, de zin.
            Ilija Trojanow is van oorsprong Bulgaars, vluchtte op jonge leeftijd met zijn ouders via Italië naar Duitsland, het gezin verhuisde kort daarop naar Kenia, later keert Ilija terug naar Duitsland om in München te studeren.